Windturbinevergunningen tijdens vakantieperiodes – praktijken en reacties

Hoe windenergiebedrijven burgers uitputten met strategische vergunningsprocedures

Windenergie wordt vaak gepresenteerd als een sleuteloplossing voor de energietransitie, maar de manier waarop grote windenergiebedrijven hun vergunningsprocedures aanpakken, roept steeds vaker vragen op. In Vlaanderen en andere Europese landen hanteren ontwikkelaars steeds vaker een strategische vergunningsaanpak: openbare onderzoeken worden bewust gepland tijdens vakantieperiodes, waardoor omwonenden moe worden gemaakt en steeds opnieuw bezwaar moeten indienen. Dit creëert een procedurele uitputtingsslag, waarbij bewoners telkens opnieuw geconfronteerd worden met vergunningen voor megawindturbines op kritieke momenten waarop inspraak moeilijk is.

Uit concrete voorbeelden in Vlaanderen – zoals Oostkamp (Eneco – Suikers Lebbe), Asse, Affligem en Passendale – blijkt dat deze aanpak een terugkerend patroon is. Dossiers worden net voor kerst, tijdens de zomervakantie of rond de paasperiode ingediend, waardoor veel burgers de tijd en middelen missen om een goed onderbouwd bezwaar in te dienen. Dit is niet toevallig: het is een bewuste strategie van energiebedrijven die rekenen op verminderde weerstand en beperkte inspraak.

Deze tactiek is niet uniek voor Vlaanderen. Ook in Nederland, Ierland en andere Europese landen gebruiken windontwikkelaars vergelijkbare methoden om vergunningen sneller goedgekeurd te krijgen. Maar steeds vaker leidt dit tot gerechtelijke procedures, vernietigingen van vergunningen en toenemende maatschappelijke weerstand.

In dit artikel onderzoeken we hoe deze strategie in de praktijk werkt, welke juridische en politieke reacties erop volgen, en waarom een transparantere, eerlijkere procedure nodig is om een energietransitie te realiseren met breed maatschappelijk draagvlak.

Voorbeelden in Vlaanderen

In Vlaanderen zijn er meerdere gevallen waarbij grote windenergiebedrijven hun aanvraagprocedure en openbaar onderzoek strategisch plannen tijdens vakantieperiodes. Hierdoor moeten omwonenden telkens opnieuw bezwaar indienen op momenten dat velen afwezig of minder alert zijn. Enkele concrete voorbeelden:

• Oostkamp (site Suikers Lebbe) – Eneco diende een omgevingsvergunningsaanvraag in voor een windturbine van 235 meter hoog op de site Lebbe Suikers. Het openbaar onderzoek liep van 29 november tot 28 december 2024 – dus grotendeels tijdens de kerstvakantie​ wind.eneco.be. Dit leidde tot ongerustheid bij buurtbewoners, die een petitie en protest opstartten tegen de “mastodont” in hun woonomgeving. Er werden meer dan 850 bezwaarschiften ingediend. De gemeente Oostkamp stelde zich ook kritisch op; lokale media meldden veel commotie over deze plannen in Kampveld.

  
  

• Asse (Zellik/Kobbegem) – In deze Vlaamse Rand-gemeente veroorzaakte ontwikkelaar Elicio opschudding door vlak voor Kerstmis een vergunning aan te vragen voor twee windturbines. “Blijkbaar is men al vijf jaar bezig met dit project om dan vlak voor Kerstmis, pal tijdens een vakantie, het openbaar onderzoek op te starten,” aldus het buurtcomité De Acht Wilgen​

  goeiedag.be

  . Omwonenden kregen pas lucht van de plannen toen de gele aankondigingsaffiches tijdens de kerstvakantie verschenen. Deze twee turbines van 180 m nabij de industriezone Broekooi werden fel gecontesteerd; bewoners dienden massaal bezwaren in.

  
  

• Affligem (Teralfene/Ten Bos) – Engie Electrabel en Eoly Energy hebben hier al meerdere aanvragen na elkaar ingediend voor twee windturbines van 200 m hoog bij de E40. De eerste aanvraag begin 2023 werd na protest ingetrokken, een tweede aanvraag begin 2024 leidde tot een weigering van de vergunning in mei 2024 (wegens onverenigbaarheid met de nabijgelegen woonzones)​. Toch volgde eind 2024 een derde aanvraag: het openbaar onderzoek liep opnieuw van 24 december 2024 tot 22 januari 2025​. Dit betekende dat omwonenden alweer bezwaarschriften moesten indienen tijdens de kerstperiode. Volgens actiegroep Affligem Windstil hebben ditmaal meer dan 1.000 omwonenden opnieuw schriftelijk bezwaar ingediend – een recordaantal, meer dan dubbel zoveel als bij het eerste onderzoek​. Over de drie opeenvolgende procedures heen werd al ruim 2.000 keer bezwaar aangetekend tegen deze turbines​.

  
  

• Passendale (Zonnebeke) – In 2017 plaatsten Engie (Tractebel) en textielbedrijf Jonckvansteen een vergunningsaanvraag voor 2 windmolens net tijdens de zomervakantie. Leefbare Energie Vlaanderen noemde een openbaar onderzoek tijdens de vakantie toen “vaak een strategische zet van de aanvrager”, een strategie die ook in andere gemeenten werd uitgetest​. Buurtbewoners van Passendale mobiliseerden zelfs bewoners van het naburige Westrozebeke om bezwaar in te dienen. Er werden meer dan 500 bezwaarschriften verzameld tegen de 150 m hoge turbines​.

  
  

Deze voorbeelden tonen een patroon: strategisch timen van vergunningsprocedures wanneer de kans op participatie en protest lager is (zomermaanden, eindejaarsperiode). Dit zet omwonenden onder druk om telkens opnieuw in actie te komen en bezwaar te formuleren, vaak op korte termijn of in vakantietijd.

Juridische en politieke reacties in Vlaanderen

De beschreven praktijken lokken in Vlaanderen stevige reacties van omwonenden en lokale overheden, en hebben in meerdere gevallen tot juridische procedures geleid:

• Lokale besturen en advies – Gemeentebesturen spreken zich vaak uit tegen dergelijke projecten en formuleren negatieve adviezen, ondanks de timing. In Oostkamp liet het stadsbestuur blijken gekant te zijn tegen de 235 m turbine. In Damme kondigde het college aan een negatief advies te geven als Eneco effectief een aanvraag zou indienen voor een 250 m windmolen in deelgemeente Hoeke. In Asse verzette het gemeentebestuur zich openlijk tegen de Elicio-turbines: de gemeente gaf een ongunstig advies en ging nadien in beroep tegen de vergunning.

  
  

• Beroep bij vergunningsinstanties – Vaak belanden deze dossiers bij de best hogere instanties. In Asse heeft de gemeente samen met bewoners beroep aangetekend bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen tegen de (voorwaardelijke) vergunning die Vlaanderen in november 2023 aan Elicio had toegekend​. Met succes: eind november 2024 vernietigde de Raad die vergunning​. De Raad oordeelde o.a. dat onvoldoende rekening was gehouden met het negatieve gemeentelijke advies en met de landschappelijke impact​. Ook in Passendale/Westrozebeke werd na de zomeraanvraag 2017 beroep ingesteld bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen, waar zowel de provincie als actiecomité Frontwind hun standpunten verdedigden​ . De Raad volgde uiteindelijk de bezwaren van de gemeente en bewoners: de omgevingsvergunning voor de twee windmolens in Passendale werd vernietigd, zodat de turbines er niet mochten komen​.

  
  

• Jurisprudentie ten gunste van omwonenden – Er zijn meerdere gerechtelijke uitspraken die duidelijk maken dat omwonenden via procedures gelijk kunnen halen. Een bekend voorbeeld is Melle/Wetteren (2017): daar had Engie Electrabel een vergunning gekregen voor twee extra windmolens langs de E40, ondanks protest van o.a. kunstenaar Wim Delvoye. Delvoye vocht dit aan en de Raad voor Vergunningsbetwistingen gaf hem gelijk: de bouwvergunning werd vernietigd omdat de turbines te gevaarlijk zouden zijn voor trekvogels​

  radio2.be

  . Delvoye sprak van “een hart onder de riem voor iedereen die met dezelfde problemen kampt” nadat hij de strijd won​

  leefbareenergievlaanderen.be

  . Dergelijke uitspraken tonen dat strategisch geplande projecten alsnog kunnen stranden op inhoudelijke bezwaren (milieu, ruimtelijke ordening, veiligheid) wanneer die juridisch worden afgedwongen.

  
  

• Politieke aandacht – De groeiende protesten hebben de politieke aandacht gevestigd op de procedures. Zo merkte een schepen in Beringen op dat een openbaar onderzoek tijdens de zomervakantie verre van ideaal is: “Normaal gezien start het openbaar onderzoek in de zomervakantie. Aangezien veel mensen dan op vakantie zijn en we zo veel mogelijk mensen willen informeren, houdt Engie [vooraf] nog een infosessie voor de vakantie.”​

  tvl.be

   Met andere woorden, men beseft dat communicatie buiten vakantieperiodes transparanter is. Desondanks is er (vooralsnog) geen wettelijke regeling in Vlaanderen die verbiedt dat openbare onderzoeken in vakantie vallen. Wel roeren oppositiepartijen en actiegroepen zich: zo zijn er koepels als Leefbare Energie Vlaanderen (LEV) en tientallen lokale actiecomités (Windstil, Tegenwind, Frontwind, etc.) die dit thema op de agenda zetten en beleidsmakers oproepen tot eerlijkere inspraakprocedures.

  
  

Vergelijkbare strategieën in andere Europese landen

Ook in andere Europese landen duiken soortgelijke scenario’s op, waarbij ontwikkelaars vergunningsprocedures op tactische momenten starten en burgers zich verzetten:

• Nederland – In Nederland bestaan vaste termijnen van zes weken voor het indienen van zienswijzen (bezwaren) tegen windprojecten, ongeacht vakantie. Dit leidt soms tot wrevel wanneer die periode samenvalt met de zomervakantie. Een voorbeeld deed zich voor in de gemeente Oldebroek (Hattemerbroek) in 2012: omwonenden kregen midden in de zomer een brief dat ze een zienswijze tegen geplande windmolens konden indienen oldebroek.net. Veel bewoners waren met vakantie of merkten het nauwelijks op. Er volgde een jaar radiostilte, waarna het project ineens weer opdook – de eerder ingediende bezwaren waren toen zonder gevolg gebleven​

  oldebroek.net. Dit wekte de indruk dat men de bevolking bewust had gepasseerd tijdens de vakantieperiode. Lokale raadsleden stelden hier harde vragen over, en uiteindelijk werd het windpark herzien: diverse turbines (o.a. in buurgemeente Kampen) kwamen er niet door weerstand en ook een gewijzigde nationaal beleid​

  oldebroek.net. Het Hattemerbroek-geval toont gelijkenissen met Vlaanderen: een “windstille” periode net na een vakantieprocedure, waardoor bewoners zich tekortgedaan voelden in de besluitvorming.

  
  

• Ierland – In Ierland is een sprekend voorbeeld het Cullenagh windpark in County Laois. Een bewonersgroep (People Over Wind) vocht dit windmolenpark jarenlang juridisch aan en dacht het van de baan te hebben. Tot hun frustratie vernamen zij in 2024 dat de ontwikkelaar met een nieuwe, grotere windparkplannen komt – en men overweegt om vlak voor Kerstmis opnieuw een vergunningsaanvraag in te dienen​

  leinsterexpress.ie

  . “We hebben 10 jaar lang dit gevecht gevoerd... Het is ongelooflijk oneerlijk dat ze nu gewoon kunnen terugkomen met een nieuw project,” aldus de bewoners, die zich opnieuw zullen moeten mobiliseren​

  leinsterexpress.ie

  . Dit illustreert dat ook buiten België herhaalde aanvragen en timing rond feestdagen voorkomen, en dat gemeenschappen elders in Europa gelijkaardige klachten uiten.

  
  

• Overige Europa – In landen als Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk bestaan formele inspraakprocedures (openbare onderzoeken, enquêtes publiques, etc.) voor windenergieprojecten. Hoewel er minder expliciete mediaberichten zijn over het stelselmatig plannen tijdens vakanties, delen ook daar lokale actiegroepen vaak de kritiek dat ontwikkelaars belangrijke stappen nemen op momenten van lage waakzaamheid van het publiek. Zo worden publieke informatievergaderingen soms laat aangekondigd of tijdens verlofperiodes gehouden, wat de term “consultation fatigue” in het leven heeft geroepen in het VK (de bevolking raakt moe van de vele procedures op onhandige tijdstippen). In Nederland heeft de hoogste bestuursrechter bovendien recente projecten tijdelijk stilgelegd vanwege onvoldoende milieuregels – een signaal dat bewonersbelangen serieuzer moeten worden genomen in de procedure. Europees gezien groeit dus de druk om bij windenergieprojecten transparant te werken en inspraak niet te begrenzen tot ongemakkelijke periodes.

Conclusie

In Vlaanderen is duidelijk geworden dat windenergiebedrijven geregeld vakantieperiodes benutten om vergunningsprocedures te laten verlopen, wat leidt tot herhaaldelijke bezwaren van omwonenden. Concrete gevallen – van Oostkamp en Affligem tot Asse en Passendale – tonen dit patroon aan. De maatschappelijke weerstand is navenant groot: omwonenden richten actiecomités op, dienen honderden tot duizenden bezwaarschriften in en stappen naar de rechter. Juridische uitspraken (zoals door de Raad voor Vergunningsbetwistingen in Vlaanderen) hebben al meerdere omstreden vergunningen vernietigd​. Politiek groeit het besef dat inspraak buiten vakantieperiodes gewenst is om draagvlak te vergroten​.

Buiten Vlaanderen zien we gelijkaardige strategieën en reacties. In buurlanden zoals Nederland en verder in Europa (bv. Ierland) klagen bewoners over procedurele sluiproutes – aanvragen indienen op momenten dat publiek toezicht minimaal is – en zij boeken soms eveneens successen via rechtbanken of lokale overheden. Dit alles wijst op een spanningsveld tussen de ambities voor windenergie en de participatierechten van omwonenden. Meer transparantie en het vermijden van cruciale stappen tijdens vakantieperiodes zouden kunnen bijdragen tot fairdere procedures en mogelijk een beter draagvlak voor toekomstige windprojecten​

Bronnen: Diverse nieuwsberichten, actiecomités en uitspraken in Vlaanderen en Europa, waaronder Goeiedag (Asse) goeiedag.be, Affligem Windstil​ affligemwindstil.be

affligemwindstil.be, Eneco projectinfo wind.eneco.be, Leefbare Energie Vlaanderen​

leefbareenergievlaanderen.be, Radio2/VRT NWS​ affligemwindstil.be

radio2.be en regionale media.